Γράφει ο Μάκης Ζουμπλιός
Τα γεωλογικά στοιχειά των λατομείων της περιοχής είναι τα ακόλουθα. Το φυσικό κροκαλοπαγές λιθόδεμα είναι ασβεστικός ψαμμίτης. Οι κροκάλες, οι λαπύτες, τα χαλίκια, οι ψηφίδες και η άμμος είναι πετρώματα που προέρχονται από θρυμμάτισμα άλλων πετρωμάτων και λέγονται θραυσματογενή η κλασσικά πετρώματα. Η ιδιότητα τους να κατακάθονται στα νερά που τα μεταφέρουν τους δίδει και την ονομασία ιζηματογενών πετρωμάτων. Στην περίπτωση που οι κροκάλες, οι λαπύτες, τα χαλίκια, οι ψηφίδες και η άμμος συγκολληθούν με κάποια ορυκτή συνδετική ύλη η οποία και αυτή κατακάθεται στα νερά των ποταμών η της θάλασσας, σχηματίζονται τα αντίστοιχα πετρώματα, κροκαλοπαγή, λαπυτοπαγή, χαλικοπαγή και από την άμμο ψαμμίτες και αμμόλιθοι. Οι ψαμμίτες ανάλογα με την σύσταση υλικού που συνδέει τους κόκκους μεταξύ τους διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες.
α)Ασβεστικοί ψαμμίτες
β)Ορθοχαλαζίτες
γ)Αργιλικοί ψαμμίτες
δ)Σιδηρομιγοί ψαμμίτες
Όλα τα παραπάνω λιθοδέματα έχουν μεγάλη αντοχή και σκληρότητα. Οι γεωλογικού σχηματισμοί της περιοχής είναι πλειοκαινικοί (ηλικίας δηλαδή 5 εκατομμυρίων ετών) με θαλάσσιες και υφάλμυρες αποθέσεις. Τα κυρία πετρώματα είναι ψαμμίτες, μάργες, ασβεστόλιθοι και γύψος θαλάσσιου και υφάλμυρου περιβάλλοντος.
Το πέτρωμα της παράλιας είναι επί φυσικού κροκαλοπαγές λιθοδέματος.
Oι παράλιες έχουν στρογγυλά κενά διαφόρων διαμέτρων (περίπου από 50cm έως και 1,20cm) που σημαίνει ότι αποκολλήθηκαν με επιτυχία οι λίθοι όπως επίσης φαίνονται λαξευμένοι λίθοι οι οποίοι τελικά δεν ολοκληρώθηκαν (λόγο κακής ποιότητας του πετρώματος,λάθος στην λάξευση,σπάσιμο της πέτρας η κάποιου κομματιού) με τα σημαδια της κυκλικής λάξευσης να παραμένουν ορατά.
Η ανόρυξη των Μυλόλιθων ήταν μια επίπονη διαδικασία καθώς με τα τεχνικά μέσα της εποχής (σφυρί καλέμι) έπρεπε να χαραχθεί ο κύκλος με την διάμετρο που χρειαζόταν, μερική διάνοιξη της οπής του άξονα και μετά κάθετη κοπή του κύκλου με βάση το πλάτος που ήθελαν και υπολογιζόταν στα 20 ως 40 εκατοστά συν περίπου άλλα 5.Οι χαράξεις πάνω στην επιφάνεια του λιθοδέματος άρχιζαν πάντα από κάποια Άκρη του νταμαριού ώστε να είναι δυνατή με πλατύ καλέμι, σφήνα και λοστό η από τα πλάγια οριζόντια αποκοπή του κάτω μέρους του πρώτου μυλολίθου.
Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επίπονη. Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπάνω, οριζόντια αποκοπή του κάτω μέρους.
Περίπου ένα ποσοστό ως και 10% είχε αποτυχημένη αποκοπή
Μετά την αποκοπή οι μυλόλιθοι επεξεργαζόταν επιτόπου με λείανση των πλευρών του ώστε να μην έχουν το παραμικρό ελάττωμα καθώς το κόστος μεταφοράς ήταν υψηλό.
Οι περισσότεροι μυλόλιθοι της περιοχής περίπου το 95% ζύγιζαν απο 700-1100 κιλά,είχαν διάμετρο από 100-120cm και πάχος 25-40cm ενώ το υπόλοιπο 5% είχε διάμετρο 30-40cm και πάχος 15-25cm.
Η χρήση των μυλόλιθων είναι λίγο πολύ γνωστή,δηλαδή για την άλεση δημητριακών και για παραγωγή λαδιού από τις ελιές..Στην περιοχή μας μέχρι και πριν μερικά χρόνια υπήρχαν ελαιοτριβεία και Μύλοι που χρησιμοποιούσαν μυλόπετρες.
Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από τις επιτόπιες έρευνες στα προαναφερόμενα λατομεία.
Οι γεωλογικές πληροφορείς προσέρχονται από κείμενα που μου είχε παραδώσει ο κ. Νικόλαος Ρουδομέτωφ – από τον οποίο εμπνεύστηκα για τις έρευνες όλα τα επόμενα χρόνια.
