Αφιέρωμα: «Ένα άρθρο για την Κάσο»

Εκτύπωση

Μία περιδιάβαση στον τόπο και στο χρόνο με φόντο την τουριστική ανάπτυξη της Νήσου!!

Η Κάσος, το νοτιότερο και πλησιέστερο προς την Κρήτη νησί της Δωδεκανήσου, με έκταση 62 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποτελεί ουσιαστικά τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας ανάμεσα στη Μικρά Ασία και την Κρήτη. Απέχει 26 μίλια από την Κρήτη και 3 μίλια από την Κάρπαθο.

Τα φυσικά χαρακτηριστικά του Νησιού…

Η Κάσος είναι ένα ορεινό, βραχώδες νησί, με λίγα οροπέδια και ελάχιστες πεδινές εκτάσεις που εντοπίζονται στο βόρειο τμήμα. Οι όρμοι και οι κόλποι όμως, είναι κατάλληλοι γεωμορφολογικά για ελλιμενισμό. Ταυτόχρονα προσφέρουν επαρκή ασφάλεια από τους λίγους βορειοδυτικούς ανέμους, που πνέουν καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου ναυσιπλοΐας! Τα ασφαλέστερα σημεία ελλιμενισμού εντοπίζονται στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού, κατά κύριο λόγο στον κλειστό όρμο της Χελάτρου και δευτερευόντως στον όρμο του Αυλακιού στα δυτικά του. Άλλα αγκυροβόλια συναντώνται κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κάσου, στον όρμο του Εμπορειού και στους αρκετούς ορμίσκους του ανοιχτού κόλπου του Φρυδιού στα δυτικά του. Άλλα πιθανά αραξοβόλια βρίσκονται στα Θυρά, όρμο της νότιας ακτής της Κάσου, και στη Χράμπα, όρμο στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού.[1] Σε αυτό το βραχώδες τοπίο ζουν και αναπαράγονται σπάνια είδη ζώων και φυτών. Στη θαλάσσια περιοχή είναι δυνατή η διαβίωση της μεσογειακής φώκιας Monachus – Monachus. Η Κάσος είναι άνυδρο νησί. Γι αυτό κάθε σπίτι είναι εφοδιασμένο με μια δεξαμενή λαξευμένη στο βράχο με το όνομα «λατσία ή λασσία». Τα ψηλότερα βουνά του είναι ο Πρίωνας (583 μ.), το Σύσφι, το Αποκράνι ή Αϊ-Μάμας, ο Τρούσσουλλας, ο Προφήτης Ηλίας, ο Κόρακας και ο Περίολας.

Οι τρεις Γεωργοκτηνοτροφικές Περιφέρειες…

Το νησί χωρίζεται σε τρεις γεωργοκτηνοτροφικές περιφέρειες: την Κάτω Γη, την Άνω Γη και τη Μέσα ή Πέρα Γη. Η Κάτω Γη είναι η κατοικημένη περιοχή του νησιού, με τα πέντε χωριά και τις περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, όπου βόσκουν οικόσιτα ζώα. Άνω Γη ονομάζεται το Άργος, το μεγαλύτερο οροπέδιο του νησιού, ενώ η Πέρα (ή Μέσα) Γη βρίσκεται στη Μάρισα και περιλαμβάνει τα μητάτα.

Ανθρωπογεωγραφία – Δημογραφικά στοιχεία της Κάσου.

Η Κάσος έχει έξι χωριά:

• την Αγία Μαρίνα,
• το Αρβανιτοχώρι,
• τον Εμπορειό,
• την Παναγία,
• το Πόλι
• και το Φρυ (πρωτεύουσα).

Ο πληθυσμός της Κάσου ακολουθεί μία φθίνουσα πορεία, «αυτήν» που παρατηρούμε στα περισσότερα νησιά της Ελλάδος. Στην περίοδο της Ελληνικής επανάστασης οι κάτοικοί της, (λέγεται) ότι έφθαναν τις 12.000. Ύστερα από το «Ολοκαύτωμα»  και κατά την κατάληψη της Κάσου από τους Ιταλούς το 1911, οι κάτοικοι – όλοι Έλληνες Ορθόδοξοι – μειώθηκαν κατά πολύ. Στην απογραφή του Μαΐου 2011, οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού ξεπερνούν ελαφρά τους 1.000!  

Αεροπορική – Ακτοπλοϊκή σύνδεση

Το νησί διαθέτει δημοτικό αερολιμένα και συνδέεται με την Αθήνα μέσω Καρπάθου, Σητείας και Ρόδου. Με πλοίο συνδέεται από Πειραιά, επίσης από Κρήτη, Ρόδο, Κάρπαθο και Χάλκη. Έχει επίσης λιμάνι στο οποίο προσεγγίζουν τα ακτοπλοϊκά σκάφη των εταιριών ANEK Lines και Blue Star Ferries.

Μία περιδιάβαση στο χρόνο…

Κατά την αρχαιότητα η Κάσος ονομαζόταν: Άμφι, Άκμη και Αστραβή. Το όνομα αυτό σύμφωνα με την παράδοση ανήκε στον πρώτο κάτοικο του νησιού, που ήταν ένας πρίγκιπας από την Κρήτη. Αναφορικά στο όνομα «Κάσος» εκτός από τον Όμηρο, ο Στράβων αναφέρει επίσης την «Κάσο» με το σημερινό της όνομα, καθορίζοντας μάλιστα επακριβώς τη θέση της.

Ιστορικά τεκμήρια της Κάσου…

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα, περιλαμβάνει στον κατάλογο των νησιών που έστειλαν ναυτικές δυνάμεις εναντίον της Τροίας και την Κάσο. Στη Βυζαντινή περίοδο, η Κάσος υπήχθη στο Θέμα Κρήτης. Το 1207, στο πλαίσιο της διανομής των εδαφών του βυζαντινού κράτους από τους νικητές της Δ΄ Σταυροφορίας, περιήλθε στην κατοχή των Βενετών, μέχρι το 1287, και από αυτή την περίοδο η Κάσος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη ναυτική και εμπορική κυριαρχία της Βενετίας. Το 1537 αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στο επόμενο διάστημα το νησί έγινε στόχος πειρατικών επιδρομών, με αποτέλεσμα να ερημωθεί. Αργότερα  το νησί, εποικίστηκε από τους Οθωμανούς και απέκτησε και πάλι ζωή. Και το κυριότερο: Η Κάσος ήταν η πρώτη που συμμετείχε στον αγώνα της ανεξαρτησίας, ανέπτυξε σημαντική δράση, μετατρέποντας τα εμπορικά πλοία του στόλου της σε πολεμικά και πραγματοποίησαν από τις αρχές Μαΐου του 1821, επιθέσεις εναντίον οθωμανικών πλοίων.

Ασχολίες των κατοίκων της Κάσου…

Οι Κάσιοι ασχολήθηκαν με την ναυτιλία αφού το νησί είναι άγονο. Οι κάτοικοι αρχικά ναυτολογούνταν ως απλοί ναύτες και στη συνέχεια γίνονταν καπεταναίοι που κυβερνούσαν καράβια. Μετά «το ολοκαύτωμα» (1824), οι επιζήσαντες, κατέφυγαν σε γειτονικά νησιά, και επέστρεψαν στο νησί τους, περίπου στα 1840. Εκεί, επιδόθηκαν στη ναυπηγική τέχνη, με αποτέλεσμα η Κάσος να θεωρηθεί ένα από τα σημαντικότερα ναυπηγικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου. Κατά την πεντηκονταετία 1838 – 1888 ναυπηγήθηκαν στους ταρσανάδες του νησιού, 350 σκάφη για λογαριασμό πλοιοκτητών από όλα τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Σήμερα οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία, όπου ποσότητες φρέσκων ψαριών, αποστέλλονται στις ιχθυαγορές Ρόδου και Κρήτης. Επίσης από τα δύο εν λειτουργία ελαιοτριβεία του νησιού (Αγίας Μαρίνας και Αρβανιτοχωρίου) παράγεται ικανή και ποιοτική ποσότητα ελαιόλαδου. Στο νησί παράγεται επίσης εκλεκτό ποιοτικά μέλι.

Λόγοι Εξωτερικής Μετανάστευσης των κατοίκων!!

Η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ αλλά και οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πλοιοκτήτες της Κάσου, με την αντικατάσταση των ιστιοφόρων από τα ατμόπλοια, ώθησαν πολλούς κατοίκους του νησιού να μεταναστεύσουν στην Αίγυπτο, όπου και δημιούργησαν ανθηρή παροικία, στην παραλία του Πορτ Σάιντ, το οποίο οι ίδιοι οι Κάσιοι ονόμαζαν Πόρτο ή Κάβο Πουλιό. Υπολογίζεται ότι οι Κάσιοι μετανάστες που εγκαταστάθηκαν εκεί, ανέρχονταν στους 5.000. Αρχικά, οι συνθήκες διαβίωσης στην Αίγυπτο ήταν δύσκολες, όμως βελτιώθηκαν, έπειτα από την αύξηση των ημερομίσθιων τους, αλλά τους παραχωρήθηκαν και οικόπεδα, προκειμένου να χτίσουν σπίτια, σχολεία και εκκλησίες στην περιοχή που ονομάστηκε «Χωράφα». Το 1917 ιδρύθηκε η «Ελληνική Αδελφότητα των εν Αιγύπτω Κασίων» με 300 μέλη, που ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα.

Τουριστική Ανάπτυξη…

Η μορφή των Τουριστικών αναπτυξιακών προτάσεων που έπονται, αφού  καθορίσουμε τα όρια των προτεινόμενων Τουριστικών προτύπων.[2]ΤοIR.TS (International Recommendation for Tourism Statistics), ορίζει τον «Τουρισμό» ως ένα φαινόμενο που έχει ως βάση, την αναζήτηση νέων περιοχών, με στόχο την ικανοποίηση Τουριστικών αναγκών. Σήμερα δεν υπάρχει μέρος  στον πλανήτη, που να μην έχει προσελκύσει κάποιον τουρίστα, όπως δεν υπάρχει και μέρος, που να μην θέλει να προσελκύσει κάποιον τουρίστα.[3]  

Οι Λόγοι προσέλκυσης των Τουριστών στην Κάσο…

Μεταξύ άλλων,  η Κάσος κεντρίζει το ενδιαφέρον, των – εν δυνάμει – Τουριστών, αρχικά  με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών και της  πληροφορίας,  προβάλλοντας τα τουριστικά της θέλγητρα, σε όλο τον κόσμο, αφού υπάρχει έντονη η τάση στους ανθρώπους,  για:  αναψυχή, περιπέτεια, εκπαίδευση, κυρίως όμως θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες όπως:

• ιστιοπλοΐα
• κανό
• σερφινγκ
• θαλάσσιο σκι
• θαλάσσιο αερόστατο
• θαλάσσιο μοτοποδήλατο
• καταδύσεις
• μικρά σκάφη
• Ψάρεμα
• Κολύμβηση [4]

Με το δεδομένο ότι, η Κάσος και ολόκληρη η Ελλάδα έχει άφθονο ήλιο για τους «ηλιοπότες» και απέραντη θάλασσα, φυσικές ομορφιές, τοπικά γαστρονομία, αρχαιότητες κ.λπ., με όλα αυτά,  η Τουριστική ανάπτυξη της Κάσο είναι δεδομένη, και ταυτόχρονα ο τουρισμός θα συνυπάρχει με τους  κλάδους: της γεωργίας, της  αλιείας, του εμπορείου, των κατασκευών,  των μεταφορών κ.α.

Η Τουριστική της υποδομή (Hotels – Apartments)

Παρατηρώντας τον κύκλο ζωής του Τουριστικού προϊόντος της Κάσου, βλέπουμε ότι ο Τουρισμός της, βρίσκεται στη φάση ανάπτυξης, αν και στηρίζεται, σε μικρές οικογενειακές μονάδες παροχής φιλοξενίας και εστίασης. Με βαση αυτή τη σύντομη αναφορά, εκτιμούμε ότι το νησί χρειάζεται έναν σωστό προγραμματισμό, οργάνωση και σχεδιασμό, που να αναδεικνύει την Κάσο, ως νησί που προστατεύει τη φυσική και  πολιτιστική της κληρονομιά, οι δε παρεχόμενες υπηρεσίες να διακρίνονται: από την «Ποιοτική εξυπηρέτηση Πελατών».

Οι επιπτώσεις του Τουρισμού στο Νησί…

Η Τουριστική παραγωγή, ενσωματώνει, το σύνολο των τουριστικών αγαθών – υπηρεσιών, που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια μιας  χρονικής περιόδου. Γι αυτό και ο υπολογισμός   της γίνεται, σε συνάρτηση:  με τον αριθμό των Τουριστικών αφίξεων και διανυκτερεύσεων όπως και από τα προκύπτοντα έσοδα, από επιπλέον Τουριστικά αγαθά και υπηρεσίες.[5] Πάντως όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις δημιουργούν με τη σειρά τους το τοπικό εισόδημα. Όμως επειδή ο Τουρισμός είναι εποχικός,  δημιουργεί  νέες θέσεις εργασίας αλλά και αυτοαπασχολούμενους. Ανεξάρτητα αν ο Τουρισμός της Κάσου, έχει εποχιακό χαρακτήρα, (όπως όλα τα νησιά) τα αποτελέσματα, είναι εξαιρετικά!! Έτσι αυξάνονται τα συναλλαγματικά έσοδα, οι συναλλαγματικές εισπράξεις δε, από τον εισερχόμενο τουρισμό, είναι πολύ σημαντικές, αφού βοηθούν όχι μόνον τη νησί αλλά την χώρα, στο να καλύπτει μέρος του ελλείμματος του εμπορικού  ισοζυγίου!!

Αφίξεις – Διανυκτερεύσεις στο Νησί της Κάσου της διετίας 2020 – 2021

Εν όψει της πανδημίας, οι δευτερογενείς πηγές πληροφόρησης, μας παρείχαν στοιχεία όπως: τον Αύγουστο του 2021, οι αφίξεις στο νησί ανήλθαν σε 4.000. Τον ίδιο μήνα του 2020, οι αφίξεις ήταν 2.000. Επομένως προέκυψε μια αύξηση επισκεπτών τον μήνα Αύγουστο του 2021,  της τάξεως του 100 %.

Ακροτελεύτια…

Η χρήση του διαδικτύου και της τεχνολογίας, γίνεται απαραίτητη κυρίως με τη χρήση «εξυπνότερων» μεθόδων προσέλκυσης τουριστών. Γι’ αυτό και η Κάσος θα προσκαλεί στο νησί, ανθρώπους  από όλα τα μέρη του πλανήτη. Η μεθοδική  Τουριστική προσφορά, θα βοηθήσει στην εξειδίκευση και τμηματοποίηση προσφερόμενων προϊόντων και  υπηρεσιών. Αρχής γενομένης από τα αυθεντικά τοπικά προϊόντα και στη συνέχεια εναλλακτικές μορφές τουρισμού[6] όπως: Παραδοσιακό Τουρισμό – Γαστρονομικό Τουρισμό, Dark Tourism – Προσκυνηματικό Τουρισμό κ.α.

Η πλούσια μουσική παράδοση της Κάσου έχει καταγραφεί το 1928 στο Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου, από το Νικόλαο Μαυρή στο έργο «Δωδεκανησιακή Λύρα», με τη συμβολή του Μανώλη Καλομοίρη. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκτέλεση των κασιώτικων σκοπών έχει η κασιώτικη λύρα. Ο παραδοσιακός νησιώτικος  χορός και το παραδοσιακό τραγούδι έχουν την ικανότητα να επιδρούν στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου και να διεγείρουν τα συναισθήματα του. Σήμερα ζούμε μία εποχή αλλαγών, όπου η κοινωνία έχει χάσει σε σημαντικό βαθμό πολλά από τα παραδοσιακά της στοιχεία όπως εγκατάλειψη εθίμων,  με αποτέλεσμα ο παραδοσιακός τρόπος εκμάθησης χορού να χαθεί. Η θέση του χορού στην κοινωνία της Κάσου τα παλαιότερα χρόνια ήταν καταλυτική γι αυτό και σήμερα η παρουσία του χορού στην κοινωνία της νήσου Κάσου είναι απόλυτα αλογάκια, για να γίνει αισθητή και στους Τουρίστες, καθώς οι Κασιώτες επιλέγουν τον χορό ως κύριο μέσο έκφρασης των συναισθημάτων τους. Πάντως η παρουσία του παραδοσιακού χορού από πολύ νωρίς έκανε την εμφάνισή του, σε πολλά κοινωνικά δρώμενα, τα οποία λάμβαναν χώρα στο νησί.[7]

Γαστρονομικός Τουρισμός, με αρκούντως εντυπωσιακά εδέσματα (πρόταση).

Στο παρελθόν η γαστρονομία είχε δευτερεύοντα ρόλο ή υποστηρικτικό ρόλο στα πλαίσια του Τουρισμού.[8]  Η αξιολόγηση της συμβολής της τοπικής γαστρονομίας για μια θετική Τουριστική εμπειρία, απαιτεί ανάλυση ενός μηχανισμού προώθησης, με τον οποίο οι τουρίστες  βιώνουν την Τουριστική τους εμπειρία.  Εξ όσων γνωρίζουμε , ο Τουρίστας που έχει μέσα του το κίνητρο της γαστρονομίας, υπάρχει πάντα η αναζήτηση του «αυθεντικού» και αυτό αποτελεί μοχλό επισκεψιμότητας. Η Κάσος σήμερα, διαθέτει Ροΐκιο, άγριο χόρτο όπως το σταμναγκάθι, που διατηρείται σε άλμη, γι’ αυτό υπάρχει σε βάζο.  Παραδοσιακές κουλούρες, τραγανά διπλοφουρνιστά κουλούρια. Κασιώτικο πιλάφι, χυλωμένο ρύζι, βρασμένο σε ζωμό κρέατος ή κοτόπουλου, με κανέλα από πάνω (προσφέρεται στους γάμους και στα πανηγύρια). Σουπιοπίλαφο, μαγειρευτό ρύζι, μαύρο από το μελάνι της σουπιάς. Σιτάκα, μαλακό τυρί που αλείφεται, από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. Δρίλλα ή δρύλλα, αγνό καϊμάκι γάλακτος, αυτό που βγαίνει στην επιφάνεια με το πρώτο βράσιμο. Είναι σχετικά ακριβό γιατί βγαίνει σε περιορισμένη ποσότητα στο νησί. Αλείφεται πάνω στο ψωμί, κλπ. Καούλι, βούτυρο από χτυπημένο καϊμάκι που παράγεται από τη δρίλλα. Κασιώτικα μικροσκοπικά ντολμαδάκια. Φακές, μαγειρεύονται με ρύζι ή ζυμαρικά όπως η μανέστρα. Χειροποίητες μακαρούνες, με σιτάκα και τσιγαριστό κρεμμύδι από πάνω. Φρέσκα ψάρια, όπως ο διάσημος σκάρος που γίνεται πλακί, μένουλες (μικρό ψάρι όπως η μαρίδα) κλπ. Πιτιά, σπανακοπιτάκια ή σπανακοπίτια. Θυμαρίσιο μέλι Κρίθαμο, βότανο που μαζεύεται δίπλα στη θάλασσα, στην Αμμούα, την Αντιπέρατο, τα Κασονήσια, και πωλείται συσκευασμένο σε άλμη. Από το 2009 λειτουργεί στην Κάσο  το σύγχρονο τυροκομείο «Βοναπάρτης», όπου υπάρχουν όλα τα τυροκομικά προϊόντα της Κάσου.[9]

Dark Tourism…

Το Ολοκαύτωμα της Κάσου!!

Γενεές ολόκληρες δεν ξέχασαν ποτέ τη φρίκη, τον σπαραγμό και τον απέραντο τρόμο του θανάτου!

Πρόταση μας:  η ανάδειξη διεθνώς του υπάρχοντος ιστορικού αρχείου ως θυμίαμα μνήμης, των αθώων θυμάτων της Κασου! (Διαβάζοντας — ακούγοντας από γενεά σε γενεά μαρτυρίες, αφηγήσεις, για το αίμα που κύλισε και  κυλάει στις ψυχές των κατοίκων του νησιού). Αυτό το αβάσταχτο φορτίο της λέξης «ολοκαύτωμα» για την Κάσο,  αποτελεί ,το πιο φρικτό σημείο στην ιστορία της, ακόμα και σήμερα, γι αυτό και πρέπει  να δημοσιοποιηθεί στα πέρατα της οικουμένης η 14η Μαΐου 1824, τότε που ο οθωμανικοαιγυπτιακός  στόλος, εμφανίστηκε για πρώτη φορά έξω από το νησί. Τρεις μέρες μετά 17 Μαΐου επανεμφανίστηκε ενισχυμένος. Παρά τις εκκλήσεις των Κασίων, στην κεντρική κυβέρνηση, δεν έστειλε βοήθεια και οι κάτοικοι του μικρού νησιού έμειναν αβοήθητοι!. Ύστερα από συνεχή βομβαρδισμό δύο ημερών, οι εχθροί πραγματοποίησαν απόβαση και στις 7 Ιουνίου η Κάσος καταλήφθηκε… Οι Κάσιοι αντιστάθηκαν σθεναρά και όσοι από αυτούς μπόρεσαν να διασπάσουν τις γραμμές, κατέφυγαν στα βουνά ή σε άλλα νησιά. Ο ανδρικός πληθυσμός σφαγιάστηκε και δύο χιλιάδες γυναικόπαιδα εξανδραποδίστηκαν. Γενεές ολόκληρες δεν ξέχασαν ποτέ, αυτή την γενοκτονία! Αυτή αποτέλεσε και αποτελεί ένα από τα φρικτότερα γεγονότα – ορόσημα στην ιστορία του νησιού, αλλά και της εξέγερσης του 1821. Σήμερα, η επέτειος του ολοκαυτώματος γιορτάζεται στο νησί με εκδηλώσεις μνήμης στις 6 και 7 Ιουνίου!

Όλο αυτό το γεγονός μας θυμίζει το άρθρο της Έρικα Αμαρίλιο (2002), Γενοκτονία των Ελληνοεβραίων: Συλλογή μαρτυριών από μία επιζώσα, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών. [10]  

Προσκυνηματικός Τουρισμός (Πρόταση)!!

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η Κάσος έχει συνολικά 102 ναούς και ξωκλήσια, με μαγευτική θέα στη θάλασσα, μαρτυρώντας την ανάγκη των ναυτικών και των συγγενών τους, για επίκληση του Θεού, να τους φυλάει στα ταξίδια. Πολλές εκκλησίες έχουν οικοδομηθεί στα ερείπια παλαιοχριστιανικών ναών και σε πολλές περιπτώσεις με υλικά που προϋπήρχαν σε αυτούς. Για τον Προσκυνηματικό τουρισμό και την χριστιανική μαρτυρία, υπάρχουν κάποια μοναστήρια που προσφέρουν δωρεάν φιλοξενία στους επισκέπτες, όπως: ο Άγιος Γεώργιος στις Χαδιές ή ο Άγιος Μάμας με θέα στο Λιβυκό πέλαγος. Στον  γαλανόλευκο «Άγιο Γεώργιο» Χαδιών υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτο τέμπλο, η θαυματουργή εικόνα του «Αγίου» ως ενίσχυση της Χριστιανικής Μαρτυρίας. Επίσης την Αγία Κυριακή με την εκπληκτική θέα στις βόρειες ακτές της Κάσου και στα νησιά Αρμάθια και Μακρά. Ο Άγιος Γεώργιος της Βρύσης, λίγο έξω από το Φρυ, έχει μια πηγή με το μοναδικό τρεχούμενο νερό σε όλο το νησί. Η Παναγιά του Αι Γιώργη του 1770 είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και οι περίφημες 6 εκκλησιές![11]  Η Κάσος μας, πλατύς Τουριστικός χώρος, για την ιστορία της και τις ασύγκριτες φυσικές ομορφιές της, είναι επόμενο να περάσει γρήγορα στις γραμμές του Προσκυνηματικού Τουριστικού ενδιαφέροντος με:  Πανηγύρι Αγίας Μαρίνας, στο ομώνυμο χωριό, 17 Ιουλίου.

*** Τέλος, διαβεβαιώνουμε ότι, υιοθετούμε πλήρως, την ενέργεια του Δήμου για την τοποθέτηση και λειτουργία περιπτέρου τουριστικής πληροφόρησης,  που βρίσκεται και στην τουριστική ιστοσελίδα [12]

Προφανώς και η σκοποθεσία του τουριστικού ισότοπου του Δήμου, είναι: η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Κάσου, την οποία πρόταση και εμείς υιοθετούμε.

Βιβλιογραφικές Παραπομπές

[1] Μαστροπαύλος Γεώργιος., (2019) Κάσος: Μνημειακή Τοπογραφία και Κεραμικά, Ευρήματα απο τα Γεωμετρικά έως τα Ελληνιστικά Χρόνια, ΑΠΘ, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, σελ. 25

[2] Εξαρχος Γε., (1992) Δρόμοι Ανάπτυξης, Εκδ. Γαβριηλίδη, Αθήνα, σελ.30   

[3] This Annex as well as the Glossary, is based on the International Recommendations for Tourism Statistics 2008, and reference is made to this document and exceptionally also to others (System of National Accounts 1993 – SNA 1993-, and Balance of Payments Manual –BPM6-). http://unstats.un.org/unsd/tradeserv

[4] Δεληθέου Β κ.αλ.., (2021) Το yachting, Παντειο Πανεπιστήμιο, υπό δημοσίευση, Αθήνα, σελ.12

[5] Βαρβαρέσος Στ., (2000) Τουρισμός οικονομικές προσεγγίσεις, Εκδ. Προπομπός, Αθήνα, σελ. 131 

[6] Κοκκώσης Χάρης-Τσαρτας Πάρης, Γκιριμπά Ελευθερία., (2011) Ειδικές και εναλλακτικές μορφές Τουρισμού  Μορφές, Εκδ. Κριτική, Αθήνα, σελ.70

[7] Βρετού Καλλιόπη., (2012) Κάσος: Ο χορός και οι σκοποί, μέσα από τα κοινωνικά δρώμενα.Πανεπιστημιο Θεσσαλίας, Τρίκαλα, σελ. 8

[8] Καλπίδης Χαρ., (2014) Γαστρονομικός Τουρισμός, Εκδ. Ιδίου, Αθήνα, σελ.53-54 

[9] Κουκουλιάτας Γεώργ. (2021) Ανέκδοτες Σημειώσεις Γαστρονομικού Τουρισμού των νησιών, Κατερίνη, σελ.11

[10] Για το αβάσταχτο φορτίο των λέξεων, δανειστήκαμε από Έρικα Αμαρίλιο.,(2002) Γενοκτονία των Ελληνοεβραίων: Συλλογή μαρτυριών από μια επιζώσα, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 107 Α’ Αθήνα, σελ.188

[11] Κοτταδάκης Αθαν.,(1974) Ο Τουρισμός και η Χριστιανική μαρτυρία, Εκδ. Ιερά Μητρόπολης Χαλκίδας, σελ. 8-9

[12] https://tourism.kasos-heroicisland.gr.

 Βιβλιογραφία

Φωτεινή Ζερβάκη, “Κάσος”, στο: Ανδρέας Βλαχόπουλος (επιμ.), Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2005, σελ. 378-379.

Καταστροφή της Κάσου, εφημερίδα Έθνος

Φραντζής Αμβρόσιος, Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος, τομ. Γ’, κεφ. 2.

 «The areas with the mildest winters in Greece». Meteoclub. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2021.

«Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών – Ιστορία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2019.

«Εφημερίδα “Κοινή Γνώμη” των Κυκλάδων».

Φλώρος Γεώργιος., (2015).Τουρισμός Και Social Media, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τουριστικών Επιχειρήσεων, Ηράκλειο , Σελ. 37

Βίκυς Κουρλιμπίνη., Πως Το Διαδίκτυο Αλλάζει Τον Ευρωπαϊκό Τουρισμό, (5 Δεκεμβρίου 2013)

Αντώνης I. Φραγκούλης., (Οκτώβριος 2013). E-Marketing: Προώθηση Τουριστικού Προϊόντος Μέσω Διαδικτύου, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τουριστικών Επιχειρή

Μιχ. Κ. Σκουλιός “Αντώνης Γ. Παπαδάκης (1900-1981)”. «Ιστοσελίδα “Νέα Φωνή της Κάσου”».

static.eudoxus.gr/books/19/chapter-58519.pdf ., (χ .χ). Ο σύγχρονος τουρισμός και η Ελλάδα ως προορισμός , 28/52016 14:55

Λαζαρίδου Αικατερίνη.,( 2013 ). Το Διαδίκτυο ως Εργαλείο Τουριστικού Marketing:Η Περίπτωση Του Ξενοδοχειακού Κλάδου της Θεσσαλονίκης, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τμήμα Εμπορίας &Διαφήμισης,Κρήτη, Σελ 8

Στατήρη X. Ηράκλειά., (Οκτώβριος 2011).Διεύρυνση επιπτώσεων του τουρισμού σε μια χώρα υποδοχής επί επιλεγμένων προϊόντων που συνθέτουν την τουριστική κατανάλωση. Σχέση εγχώριας παραγωγής και εισαγωγών, Πανεπιστήμιο Πατρών τμήμα: Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πάτρα, σελ 15

static.eudoxus.gr/books/19/chapter-58519.pdf ., (χ .χ) . Ο σύγχρονος τουρισμός και η Ελλάδα ως προορισμός , 28/52016 10:30

Καραγιάννης Στέφανος, Γεώργιος Στ. Έξαρχος., (2016).Τουριστική Ανάπτυξη, Δίαυλος, Αθήνα, σελ 40-41

Ξανθουδάκη Ειρήνη, Φέλλα Μαρία., (2010). Ελληνικός τουρισμός και διεθνής οικονομική κρίσης, Σχολή διοίκησης και οικονομίας τμήμα: Αογιστικής Ηρακλείου Κρήτη, Ηράκλειο, σελ.8-12

static.eudoxus.gr/books/19/chapter-58519.pdf ., (χ .χ) . Ο σύγχρονος τουρισμός και η Ελλάδα ως προορισμός , 28/52016 14:55

Ααζαρίδου Αικατερίνη./ 2013 ). Το Διαδίκτυο ως Εργαλείο Τουριστικού Marketing :Η Περίπτωση Του Ξενοδοχειακού Κλάδου της Θεσσαλονίκης, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης,Κρήτη, Σελ 8

Φλώρος Γεώργιος., (2015).Τουρισμός Και Social Media, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τουριστικών Επιχειρήσεων, Ηράκλειο , Σελ. 37

Βίκυς Κουρλιμπίνη., Πως Το Διαδίκτυο Αλλάζει Τον Ευρωπαϊκό Τουρισμό, (5 Δεκεμβρίου 2013)

Αντώνης I. Φραγκούλης., (Οκτώβριος 2013). E-Marketing: Προώθηση Τουριστικού Προϊόντος Μέσω Διαδικτύου, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τουριστικών Επιχειρήσεων, Ηράκλειο , Σελ.20

Μιχάλης I. Μηταράκης., (1998), Greco Card, Αθήνα, σελ 34

http://monev-tourism.blogspot.gr/2015/07/67-6.html

Ξανθουδάκη Ειρήνη, Φέλλα Μαρία., (2010). Ελληνικός τουρισμός και διεθνής οικονομική κρίσης, Σχολή διοίκησης και οικονομίας τμήμα: Λογιστικής Ηρακλείου Κρήτη, Ηράκλειο, σελ.8-12